Αγία Γραφή, Άγιες Γραφές, Θεία Γραφή, Γραφή, Γραφές, Iερά Γράμματα ή Βίβλος, χαρακτηρίζεται το σύνολο ή «βιβλιοθήκη» κειμένων θρησκευτικού χαρακτήρα. Με τον όρο αυτό βασικά περιγράφεται η Εβραϊκή Βίβλος του Ιουδαϊσμού αλλά και ο συνδυασμός αυτής, δηλαδή της Παλαιάς Διαθήκης, που αναφέρεται στη πρό Χριστού περίοδο, και της Καινής Διαθήκης, που αναφέρεται στην παρουσία του Χριστού, τη διδασκαλία του και στις επιστολές και Πράξεις των Αποστόλων, του Χριστιανισμού.
Το όνομα Βίβλος ως δήλωση της Αγίας Γραφής οφείλεται περισσότερο στην επίδραση των αντίστοιχων λέξεων των νεότερων ευρωπαϊκών γλωσσών Bible, Bibel κ.λπ. Αυτές δε προήλθαν εκ του biblia -orum και ειδικότερα από το μεσαιωνικό Biblia -ae που και αυτά έχουν προέλευση στην Παλαιά Διαθήκη όπου αναφέρονται “οι βίβλοι” (Δανιήλ θ:2), “τα βιβλία τα άγια” (Α΄ Μακκαβαίων ιβ΄:9), “η ιερά βίβλος” (Β΄ Μακκαβαίων η΄:23).
Το σύνολο των βιβλίων που συγκροτεί τον “χριστιανικό κανόνα” της Παλαιάς Διαθήκης (1ο μέρος της Αγίας Γραφής) και Καινής Διαθήκης (2ο μέρος της Αγίας Γραφής), προέκυψε από την ανάγκη να καθοριστούν τα βιβλία εκείνα που εκφράζουν αυθεντικά την πίστη της Εκκλησίας, ώστε να αποκλειστούν μεταγενέστερα ψευδεπίγραφα έργα, που περιείχαν μη αποδεκτές ή και αιρετικές διδασκαλίες.
Παρ’ όλα αυτά όμως, οι διάφορες τοπικές Εκκλησίες, ενώ δέχθηκαν όλες την Καινή Διαθήκη, περίπου στο σύνολό της, ακολούθησαν διαφορετικές πρακτικές στην αναγνώριση των βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει ένας ενιαίος κανόνας ολόκληρης της χριστιανικής Εκκλησίας.
Κανόνας Της Βίβλου
Το μεγάλο σχίσμα μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας και αργότερα η Μεταρρύθμιση συνέβαλαν στο να παγιωθούν οι διαφορετικές παραδόσεις στο θέμα του κανόνα, με αποτέλεσμα οι τρεις μεγάλες Ομολογίες να δέχονται σήμερα διαφορετικό αριθμό βιβλίων, διαφορετικό Κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης. Η Ορθόδοξη κκλησία δέχεται συνολικά 76 βιβλία. Δηλαδή 27 της Καινής Διαθήκης, τα οποία και είναι: τα ευαγγέλια των 4 ευαγγελιστών, οι Πράξεις των Αποστόλων, 21 Αποστολικές επιστολές και η Αποκάλυψη, και 49 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης ή της ιουδαϊκής Βίβλου τα οποία χαρακτηρίζει ως “κανονικά” ή “πρωτοκανονικά”, τα οποία τιτλοφορούνται σύμφωνα με τη μετάφραση των Εβδομήκοντα, καθώς και 10 βιβλία ακόμη, τα λεγόμενα “αναγινωσκόμενα” ή “δευτεροκανονικά”, τα οποία και είναι: Α’ Έσδρας, Τωβίτ, Ιουδίθ, A’ Μακκαβαίων, Β’ Μακκαβαίων, Γ’ Μακκαβαίων, Σοφία Σολομώντος, Σοφία Σειράχ, Βαρούχ, πιστολή Ιερεμίου, ανεβάζοντας τον αριθμό των βιβλίων σε 49.
Πέρα από τα 10 επιπλέον βιβλία, αποδέχεται τις εξής 4 προσθήκες, που ονομάζονται δευτεροκανονικά τεμάχια: μία προσθήκη στην Εσθήρ, στα ελληνικά, τρεις προσθήκες στον Δανιήλ, στα ελληνικά. Η Καθολική Εκκλησία δέχεται συνολικά 73 βιβλία. Πέρα από την Καινή Διαθήκη, δέχεται 46 βιβλία στην Παλαιά Διαθήκη τα οποία χωρίζει σε “πρωτοκανονικά” και “δευτεροκανονικά”. Στα πρωτοκανονικά έργα περιλαμβάνονται τα 39 βιβλία της ιουδαϊκής Βίβλου, ενώ στα δευτεροκανονικά τα εξής 7 συγγράμματα: Τωβίτ, Ιουδίθ, Α’ Μακκαβαίων, Β’ Μακκαβαίων, Σοφία Σολομώντος, Σοφία Σειράχ, Βαρούχ (και Επιστολή Ιερεμίου). Πέρα από τα 7 επιπλέον συγγράμματα, αποδέχεται τις εξής 4 προσθήκες, που ονομάζονται δευτεροκανονικά τεμάχια: μία προσθήκη στην Εσθήρ, στα ελληνικά, τρεις προσθήκες στον Δανιήλ, στα ελληνικά.
Τα βιβλία που δεν συμπεριλαμβάνονται στον κανόνα αυτό λέγονται “απόκρυφα” και είναι τα εξής: Α’ Έσδρας, Γ’ Μακκαβαίων, Δ’ Μακκαβαίων. Οι Προτεστάντες γενικά δέχονται συνολικά 66 βιβλία. Μαζί με τα 27 βιβλία της Καινής Διαθήκης (αναφέρονται σε αυτό το τμήμα και ως «Ελληνική Καινή Διαθήκη») αποδέχονται και τον ιουδαϊκό κανόνα με τα 39 βιβλία μόνο. Τα επιπλέον βιβλία που περιλαμβάνονται στον κανόνα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας τα ονομάζουν γενικά “απόκρυφα”, αν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη λατρεία. Υπάρχει μία σύγχρονη έκδοση της Βίβλου από τον καθολικό θεολόγο Hubertus Halbfas στα γερμανικά, η οποία ενώ προφανώς απευθύνεται σε προτεσταντικό κοινό, δεν περιέχει τα βιβλία των Νόμων, δηλ. το Λευιτικό, τους Αριθμούς και το Δευτερονόμιο. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δέχονται συνολικά 66 βιβλία. Μαζί με τα 27 βιβλία της Καινής Διαθήκης (αναφέρονται σε αυτό το τμήμα και ως «Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές»), αποδέχονται αποκλειστικά τον ιουδαϊκό (αλεξανδρινό) κανόνα με τα 39 βιβλία μόνο (αναφέρονται σε αυτό το τμήμα και ως «Εβραϊκές Γραφές»). Οποιαδήποτε άλλα βιβλία δεν τα θεωρούν θεόπνευστα και τα κατατάσσουν στα «απόκρυφα». Οι Ιουδαίοι δέχονται αποκλειστικά τα 24 (αντιστιχούν στα 39 των Χριστιανικών δογμάτων, καθώς κάποια ενοποιούνται) βιβλία του ιουδαϊκού κανόνα και αναφέρονται σε αυτά ως “Τανάκ” ή απλά «Άγιες Γραφές».
Κοινό στοιχείο στους κανόνες όλων των χριστιανικών ομολογιών αποτελεί το σύστημα κατάταξης των βιβλικών έργων, που διαφέρει από εκείνο της ιουδαϊκής Βίβλου. Έτσι, τα βιβλία κατατάσσονται με βάση το φιλολογικό χαρακτήρα και το περιεχόμενο τους σε τρεις ομάδες: Ιστορικά, Ποιητικά – Διδακτικά, Προφητικά. Η Εβραϊκή Βίβλος ομαδοποιεί τα βιβλία ως εξής: Νόμος (Τορά), Προφήτες (Νεβιείμ), Αγιόγραφα ή Γραπτά (Κεθουβείμ).
